«  »

Галлий и его соединения



























:








: -96
:






















, 1997

: ..

<- 2 ->

.
.
0. 2
1. 3
2. .
() 4
3. 4
4. :
4.1. 5
4.2. 7
5. , : 8
5.1. 8
5.1.1. 8
5.1.2. 9
5.1.3. 10
5.2. 10
5.2.1. I 10
5.2.2. II 11
5.2.3. 11
5.3. 12
5.3.1. 12
5.3.2. 12
5.3.3. 13
5.3.4. 13
5.3.5. 13
5.3.6. 13
5.3.7. 14
5.3.8. 14
5.3.9. 14
5.3.10. 15
5.3.11. 15
5.4. 15
5.4.1. 15
5.4.2. 16
5.4.3. 17
5.5. 17
5.5.1. 17
5.5.2. 18
5.5.3. 20
5.5.4. 21
5.6. 21
5.6.1. 21
5.6.2. 21
5.7. 22
5.7.1. 22
5.7.2. 23
5.7.3. 24
5.7.4. 24
5.7.5. 24
6. ,
25
7. 29

<- 3 ->

, (. Gallium) Ga

1. .

1870 ,
- , . . , ,
-
, . -
"-" ( -
,
) , "
". ( : -
,
- -
?)
. 1875 -
, - -
, , -
- , -
,
. - , -
.
,
.
:
- 0,1 . , ,
:
, "-
" . " "
( - ). ,
,
: " " - - "", -
- " ", , , -
, .

. . . ,
, -,
. ,
, : "...
, -
, - , -".
, -
. -
: , 6 /3,
- 4,7.
? , , ,
,
? -
, .
,
, -
. ?
6.
. "He ,
, ,
",
- .

<- 4 ->

2. .


69 (60,5%) 71 (39,5%).
, 0,0015% ,
, , , ,
, , . -
. -
(0,002% ), - ,
, , , . -
, -
, , . ,
, "-
" .
- -
,
- CuGaS2. 37% .
- - .
0,6 - 0,7% . ,
. ,
, ,
5 .

3. .

, , ,
,
. ( : ,
300 - 400 ,
.) , ,
. 50
1932 . -
350 . ,
, ,
, , -
.
... -
. ,
( , ,
!),
. 50- 1
3000 -
! : , -
, - !..

.
-
(II).
Ga2O3 Fe2O3.
.
(
).
. (Keil, 1926)
(II) ,
( -
)
.
, ,
. (Richards,.1923) ,
,
( , ), .

<- 5 ->


(Berg, Keil, 1932), -
GaCl, .
-
. ,
, ,
(Feit, 1933) - NaOH.
, -
. , , -
.
.
-

.
, -
,
. .
.
.
-
Al(OH)3.
. ,
, Ga(OH)3, -
.
-
,
.
. -
Al , ,
CO2 (6-8%
Ga2O3); -
.

Al . -
(),
-
.
,
(HCl, HNO3), 99,9-99,95% Ga.
,
.

4. .
.
- , , -
- . 29,78
( 19,16 /). - 2230 C. -
, -
; -
. , -
, -
. .
0,244 , -
- 0,271 .
0,274 . , -
Ga2, ---
. .
(
29,78 2230 C). Ga2 ,
.
,

<- 6 ->

12,
.

. ,
. (
) .
. ,

.

b- -
- 16,3 ,
. ,
.
()
a = 4,5197 A, b = 7,6601 A, c = 4,5257 A.
(/3) 5,904 (20 C), 6,095 (29,8 C), . .
. -
(2200 C),
1100-1200 C.
376,7 /(*), .. 0,09
/(*) 0-24 C, 410
/(*), .. 0,098 /(*) 29-100 C.
(*) 53,4*10-6 (0 C),
27,2*10-6 (30 C). (= 0,1 */2): 1,612 (98
C), 0,578 (1100 C), 0,735 / (735 /)
(30 C H2). 4360 A
5890 A 75,6% 71,3%.
2,71 (2,7*10-28 2).

1

-


~68 69,72
6,0 5,9
11,5 11,8
5,5 3,9

29,78 C



GaCl3 201 C;
, ZnCl2 730 C


-



,
.
(
, -
.)
. 1

.

<- 7 ->

.
,
, , . 260 C
. -
. ,
- , - .
.

2Ga + 6H2O + 6NaOH --> 3H2 + 2Na3[Ga(OH)6]

.
. -
.
300 C
. -
, .
-
- 0,52 .
,
, .
, -
, ( - Cd, Hg, Tl,
Bi, Pb) .

; (0,85 . % )
.
.
, -
M5Ga8 MGa4.
. ,
, (
, , ).
(, ,
, )
( 5 - 6 -
). ,

( 20 - 30 . %) .

.
V3Ga
.
, ,
.

( 1000), ( 300), ( 450), (
400).
3+, ,
, .
- 0,56 . -
,

Ga+ 4OH-= Ga()4 + 3e, -1:326 .

-
, , , -
. . .
-
, , , , . .

.

<- 8 ->


,
(1 * 10-4 / 30 C). -
, -
.

, . .
,
.

.

5.

, , -
. , -
,
. 6, 4.
, , ,
,
.
, -
,
, .

( ).
GaCl2,
GaBr2 GaS, GaSe GaTe.
. , -
. GaO -
. -
~58 /. InO
25 /. TlO, -,
. ,
, .

. -
. , -,
Ga2O, Ga2S Ga2Se.
.
, -
, .
, -
Ga 2+,
(Ga4+)2. Ga 2+ ,
.
Ga 2+
|
Ga 2+
Hg+ . ,
|
Hg+ .

5.1.

. Ga2O3 ,
, , ,
. Ga2O3 -
. -

400 - 450 .

<- 9 ->

- 6,48 /3.
400 - 500, g-Ga2O3
. 200 -
230 d-, (5 /3)
, .
1000
b- O-Al2O3,
5,95 /3.
300 .
, ,
.
1725 C,
260 /.
Ga2O.
.

, -
. -

.
-
, . -

. 810 C
AlGaO3, -
.
Ga2O
,
( ).
- ( )
4,77 /3,
, -
500 C.
700 :

3Ga2O <--> 4Ga + Ga2O3

1000 .
. , -
, .
GaO,
. -

.
.
Ga(OH)3.

- ,
.
pH 3; 4,1. -
9,7
6,4.

, Ga3()7SO4*nH2O. -

,
2 -/ .
Ga5(OH)4Cl .
1,4*10-34.
.
.

<- 10 ->

,
. Ga(OH)3
20 C. 80 Ga2O3*2H2O, 160
- 3Ga2O3*4H2O. 400
GaOOH -
(
HGaO2).
150 - 160 C.
550 C.
: ,
. ,
. -
1,2*10-7, - 3,4*10-8. ,
.
, -
.
, -
; , -,
.
.
-20 C
Ga(OH)3*22O2*n2O. -
2 - 4 C
Ga(OH)3*2O2, 2Ga(OH)3*2O2.
60 C.

5.2.

-
-.
.
-
Na[Ga(OH)4], - ,
Ga3[Ga(OH)6]2.
(0,79% ),
.

.
, -
Na8Ga2O7*152O.
Na4Ga2O3*nH2O Na3GaO3*nH2O.
Ca()2 -
Ca4Ga2O7*13,52.
- -
- [Ga(OH)4].

NdGaO3*2.

: - GaO2,
- Ca(GaO3)2 .
-
-
.
.
I . -
. ,
.
LiGaO2 Li2CO3
b-Ga2O3 600 1500 .
-, LiGaO2 GaO4.
LiGa5O8.

<- 11 ->

LiGa5O8 GaO4 GaO6.

Li5GaO4.
Na2O - Ga2O3 Na2O*6Ga2O3,
b-
. ( b), -
1475 C, b',
3Na2O*16Ga2O3 (
).
NaGaO2, - ,
, , -, .
900 - 1000
GaO4.
II . -
,
, , , , . .

MgGa2O4 ,
.

MeGa4O7, Me2Ga2O5 Me3Ga2O6, - MgO
Ga2O3 1450. - Ga2O3 :
3CaO*Ga2O3, *Ga2O3 CaO*2Ga2O3. 3CaO*Ga203
1263 C,
- 1369 1504 .
1245 C 3CaO*Ga2O3 CaO*Ga2O3 37,5 . % Ga2O3,
CaO*Ga2O3 CaO*2Ga2O3 - 57,0 . % Ga2O3 (1323 ),
CaO*2Ga2O3 b-Ga2O3 - 68 . % b-Ga2O3 (1457 ).
, SrO - Ga2O3 1200 -
Sr(Ga2O4),
, 3SrO*2Ga2O3 SrO*2Ga2O3.
3SrO2*Ga2O3 .
SrO*2Ga2O3, ,
.
1200 .
, , ,
,
850-1200 MGa2O4,
-
( rk<1,00 ),
( rk).
. . . ,
, ,
, Ln3Ga5O12,
Ln4Ga2O9. , ,
LnGaO3
1300 950 C.
:

Pr6O11 + 3Ga2O3 --> 6PrGaO3 + O2
3CeO2 + Ce + 2Ga2O3 --> 4CeGaO3

CeO2 - Ga2O3 -
1100 - 1700 . CeGaO3
CeO2, Ga2O3 Ga . -
470 - 800 C CeGaO3 CeO2
Ga2O3.
-
-
, , . -
750 - 800 C.

<- 12 ->

-
M3Ga5O12 ( = Y, Gd, Dy)
400 - 600 C () .
-
MLnGa3O7,
Ca2Al2SiO7.

.
,
.
,
, . .

5.3.

,
, -
(pH < 3).
-
, .
. Ga2(SO4)3
,
GaOOH -
. 500 C
. ,
.
-
.
18 20 . 20 C -
170 100 . -
.
300 C.
,
-
. -
H3OGa3()6(SO4)2
. , , -
, KGa(S04)2*12H2O,
-
. , -
-
. -
- NaGa(SO4)2*7H2O Na4Ga2(SO4)5*19H2O.
,
,

K(H2O)*[Ga3(OH)6(SO4)], ,
. ,
Ga3O3*(SO4)2 ( ),
(700 C)
. e

), .
.

.
.

. , -
Ga2(SeO4)3*162O. -
GaH(SeO4)2*102O, -

<- 13 ->

. ,
. 300 C
, 550 C
,
,
, .
NaGa(SeO4)2*11H2.
- -
- K3Ga(SeO4)3*5H2O K8Ga2(SeO4)7*162O.
e -
.
,
, -
.
,
-
.
. - - -
Ga2(SeO3)3*6H2O HGa(SeO3)2*H2O .

,
GaOHSeO3*8,52.
1 - 3 .
,
, , -
.
.
pH 5 - 12
2Ga2O3*3MoO2*152.
,
. -
-
530 - 550 C.
600 C ,
900 C . -
- -
- LiGa(MoO4)3 LiGa(MoO4)2 -
670 675 C.
. -
Ga2O3*2WO3*82O, -
. -
,
.
, 540 C -
.
-
.

MGa(WO4)2, .
.
. -
Ga(NO3)3*9H2O.
()
Ga(NO3)3*72O. , -
. - 295
100 20 , .
102 4 - 5 , 137
- Ga(OH)2NO3 -
. 170 -
. - ,
- ,

<- 14 ->

-, - .

Cs[Ga(NO3)4].
, .

Ga(O)2NO3*Ga(OH)3*22O, -
. .
. -
-
. 5
GaPO4*2(3)2O.
-
,
.
,
1,0*10-21. ,
, -
-, 140 , -
540 C.
GaP04,
. 1670 , (-
) 3,26 /3.
35 - 75%- -
GaPO4*H3PO4*2,52O.
, (pH
) ,
, -
2Ga(PO4)2*nH2O MGaPO4OH*nH2O.

, Ga4(2O7)3*2OH2O.
,

NaGaO27*5H2O. -
- GaHP2O7.
-
Ga5(3O10)3*2O2O, -
Ga3(P3O10)2*x2O. -
,
- .
. ,
GaAsO4*2H2O, -
.
pH 3.
Ga2O3*3As2O5*nH2O. -

NaGa(nAsO4)2*1,52O.
. x .
- -
20 C -
.

. CO2, . .
,
NaGa(OH)2CO3*2O.
(90 C)
.
( )
-
.
:
NaGa(OH)4 + 2NaHCO3 --> NaGa(OH)2CO3*1,52O + Na2CO3 + 0,5H2O

<- 15 ->

,
,
.
200 C ,

, -
.
-
, . -
.
. Ga2O3 - SiO2 . -

Ga2O3*2SiO2*2O
Ga2O3*4SiO2*xH2O. -
-

M2O*Ga2O3*2SiO2, 2Na2O*Ga2O3*2SiO2.
, -
,
.
.
. -
-
,
Ga(HCOO)3*Ga2O3*5H2O.


Ga(CH3CO2)3*3Ga2O3*6H2O. -

4Ga(CH3CO2)*2Ga2O3*5H2O,
GaOCH3CO2. , ,
Ga(OPh)3. -
,
.
, ,
,
.
, .
-
, Na3Ga(C2O4)3*2O NaGa(C4H4O6)2*22O,
. .

5.4.

.
, -
. , ,
, -
.
pH 2-3 , -, GaSOH.
Na[Ga(OH)2S].
Ga2S3 -
, -
:

Ga2O3 + 3H2S --> Ga2S3 + 3H2O

Ga2S3. a-
3,65 /3
-
. 550 - 600 C

<- 16 ->

- b- 3,74 /3, -
-
. 1020 - g-, -
.
, -
.
,
- ; .
. Ga2S
. Ga2S3 -
. -
, GaS. -
.
- 3,75 /3,
. ( -
) ,
. 15%-
. -
,
.
Ga4S5 -
3,82 /3.
,
. .
Ga2S GaS
,
. -
- 4,2 /3,
.
. 960 GaS S,
Ga2S, -
60 . . 1200 .
Ga2S3
, . -
MGaS2
, , -
, .
,
, . CuGaS2 - Ga2S3
CuGa5S8.

ZnGa2S4,
" ",
Ga2S4 2-, .
.

LnGaS3, .

YGaS3.

.
. .
.

. Ga2Se3
GaSe . Ga2Se3
- , ;
4,92 /3.
: a - ( 600 C) g - ( 800 ) -
; b-
.

<- 17 ->

GaSe - -
5,03 /3. -
.
GaS, - . Ga2Se
5,02 /3
.
Ga2Se3 - -
, .
. ,
,
. -
Ga2Te; ,
GaTe Ga2Te3.
. -
Ga2Te3 . -
5,57 /3 .
, ,
, -
. .
GaTe , , , -
- , 3,44 /3.
.
, -
.
. - Ga2Te3,
- .
. -
,
GaTe, .


5.5.

, , -
.

; .
. GaF3 -
, , -
. ,
. - -
600 C:

(NH4)3GaF6 = GaF3 + N4F

.
- 400 C ( -
NH4GaF4),
,
450 - 530 C
a-.
830 C.
a-
, .

R3c.
: =.5,00+-0,1 A, =12,97+-0,02 A, z=6;
: =5,20+-0,01 A, a=57,2, z=2.
, -
.
2,69 A

<- 18 ->

2,67 . Ga - F 1,89 A,
Ga - Ga 3,16 A. Ga - F - Ga 145.
GaF3 =3,65 A, c=6,30 A.

- ,
. -
, .
, 200 C,
GaOF .
800 C.
:

lgmm = - (12784+-524)/T + (12,596+- 0,102)

,
.
,
,
CaF3*2O, 4,1% 25 C. -
. -
.
[GaF3*3H2O] + H2O <--> [GaF2*4H2O]+ + F-
() -
. ,
.
6.
. ,
-
Na3GaF6 , , 13NaF*5GaF.
, K2[GaF5*H2O] Cs[GaF4(H2O)2].
Ag3GaF6*102O ,
ZnGaF5*72O , ,
,
.

. -

3GaF6.
, -
LiGaF4.

,
. ,
, , K2NaGaF6, - Na3Li3Ga2F12, -
LiMgGaF6 .
-
-
.

. GaF
.

. -
GaCl3. ,
.
,
, 2,47 /3. -
2,50 /3.
-
. ,
: a=6,94 A, b=6,84 A, c=6,82 A, a=119,5, b =

<- 19 ->

90,8, g = 118,8, z = 1 (Ga2Cl6), P1.

, (001).
1/4 ,
8 12.

, -
Ga2Cl6
, (011).

.
, Ga2Cl6 -
- , , ,

GaCl4.

- 50%.
- -
( -
D2h) , .
, , 77,9+-
0,2 .
( ): 75,5, 76,0, 76,65, 77,0, 77,5,
77,75+-0,05, 78,0+-0,3 , -,
. -
17%.
15*10-6 1,7*10-6 -1*-1,
,
. ,

GaCl4-.

1,0*10-8 0,22*10-6 -1*-1.

2,0536 /3. ( -
71 - 196 )

= 2,063 - 0,00205*(t - 78)




= 2,0531 - 0,00209*(t - 78)

,
78 - 240 C

= 2,0546-1,985*10-3(t - 78)- 1,44*10-6 * (t - 78)2

-
( 78 - 247 C) ,
.
- -
.
. , ( 6)
-
, , . .,
,
.
HGaCl4,
.

<- 20 ->

( ). -
-
.

.
,
.

1: 1 2: 1.
, 1: 1.
, , -
.

1. - , [GaCl4]-.
1[GaCl4], 1 - , -
, , , , , .

[PCl4]+[GaCl4]-, , ,
-, , .

. ,
Cl2*3GaCl3, M = Mg, Ca, Sr, Ba, Cd, Hg, Sn, Pb,
[GaCl4]2.
2. - [Ga2Cl7]
. -
M[Ga2Cl7], = N, K, Rb, Cs, Tl, In+, Ga+. -,
LiCl,
2:3.
. , -
[BiCl2]+[Ga2Cl7]-.
, .
3. MGaCI5 -
, , , , .
. .
4. GaCl8 ,
,
, -
.

,
Ga[GaCl4] Ga[Ga2Cl7]. GaCl
; -
.
--
, :
3GaCl4 + 6H2O = 4GaCl3 + 2Ga(O)3 + H2

(4,6 100 ),
, .
300 C
.
. GaBr3 -
.
GaBr2.
,
.
. -
, .
158 C ,
. -
700 C .

<- 21 ->

. - -, - -
. - -

. 98
C.
( ), .
Ga2I3
Ga3I5,
. ,
Ga2I3, -
2Ga+(Ga2I6)2-.
- --
. -
- .
-
280 - 320 C GaOI.

. ;

. 500 C
.
-
.
20, 13, 9, 7, 6 5 .

6 - 8 GaI3*6NH3.
220, 245 260 C
-, - . -
, 135 (
., 140 C) 430 C.
3,635 /3.
MGaI4.
CsGa2I7. -
.
1:1
SbI3, . ,
-
.

5.6.
. -
.
-
Ga(NCS)3*3H2O.
,

.
M(NCS)4 3Ga(NCS)6 ( ),
- [Ga(NCS4)]2*nH2O.
[Ca(NCS4)]- [Ca(NCS6)]3- .
-
-
,
.
. ( ) -
-
Ga4[Fe(CN)6]3*xH2O (
) KGa[Fe(CN)6]*xH2O. -
25 1,5*10-5 /. -

. .

<- 22 ->


5.7.


V
.
-
-
, , , . .

, .
-
GaSe.
,
.
.
, -
- .
,
,
. ( -
- ) ,
, , -
-
, . -
, -
.
, -
,
.
,
.
-
.
-
.

,
. -
-
. -
:
, - .

- ( -
) ( ).
. GaN -
1050
- 1200 C:

Ga2O3 + 2NH3 --> 2GaN + 2O

-
- ( 1:1) .
.
,
:

(NH4)3GaF6 + 4NH3 --> GaN + 6NH4F

.

<- 23 ->


900 - 1000 :

GaCl3*NH3 = GaN + 3HCl

, -
. ,
a , -
. .
800 C
, . -
( )
.
.
GaP.
, -

, ,
, ..
,
( -
):

3Ga2O + 2P4 --> 6GaP + P2O3

:

6GaCl + P4 --> 4GaP + 2GaCl3

-

60 . -
( ).
2,5 /, 10 / .

10
. % . 1200
C, 1 - 2
, , 3 - 10 / -
800 C.
1 - 3 .


( 0 C). -
1050 - 1100 C, -
20 - 100 C .
,
. , -
, :

2GaP + 2HCl --> 2GaCl + 2P + H2

860 , 600 C;
2 - 5 . %.

.
- - .
,
,
.
:

<- 24 ->

2GaP + NaOH + 3H2O --> PH3 + NaGa(OH)4

. -
- GaAs. ,
. " ",
, 605
C ( +-0,5), 0,9 .
"" 1250 C.
- -
. ,
,
. .

. - GaSb.
, -

. (, ..) -
800 C
1.0*10-4 . . . 2 .
,
- 5%
.
.
.
,
, .
-
. 2 - 4 -
2 /.
-
,
.
, (-
), . -,
-
, , ,
, .
, , -
, " ",
,
-
. -
, -
.
2,
1,5, 0,5 .

, ;
.
. GaH3

(CH3)3NGaH3 + BF3 --> GaH3 + (CH3)3NBF3
- 15 C , -
, ,
.
-20; -15 -
. -, .
,
, , - LiGaH4 . (
)
-10 C:

<- 25 ->

4LiH + GaCl3 + (C25)2O --> LiGaH4(C2H5)2O + 3LiCl

, -
. -
, ,
Li3GaH6.
, Ga2C2
.
, , , ,
.
.


6. , .

-
, ( )
.
- 29,78 C.
,
, - - ,
28,5 . ,
( )
.
- -
. , ,
(67%) (20,5%) (12,5%),
: 10,6 .
, -
. ,
, , -

.
.
( )
,

. ,
.

, ,
. - ,
,
. -
. ,
;

. -
.
,
. -
:
.

. - ""
( !) .
, ,
. , ,
,
-

<- 26 ->

.
, .
( ,
, ,
"") -
.
,
, ,
.
, 2230 .
-
- -
.
( 1000 C), -
, , :
357 C.

-
. -
, -
:
.
(
). , , -
: , , -
1000 C. -
Ga-Zn-Sn ,
. , ( 5 %) ""
,
.
:
,
(. . ) ;
7 - ,
.
, -
.


,
. -
, ,
.
( 99,999%)

. , -
" ": - , -
-
.

, -
. -
, -
. , -
" " -
.
.
,
, -
. -
:

<- 27 ->

, ,
. -
, -
.
? . ,
, .
-
. , -,
1972 .
-
.
, -
.
, () ,
-
.
" " ( ,
) , -
"" - - .
. ,
- , , - -
,
, ,
, -
.
.

.

"".

2 - 3 ,
- 25 .

- "-6 ". ,
" "
, . ,

:
, - .
, , -
.
,
, ... . -, :
-
, .
-
, -
. ?
,
- , .
: .
- , 1933 -
, ,
,
, . -
-
. ,

(, , ). -
,

<- 28 ->

60 .
:
, .
, . ,
37, , -
.
, -
. -
( ).
, "",
.
.
,
( -
) -
,
. ,
-37 -
-37, , "
" , - , -
. ,
-37,
, .
: ,
?
,

. ,
. , ,
-
, -
. -
- . ,
(, , ) :
-71
-71.
-71, .
, -
, ( )
. -
,
.
, , ,
.

<- 29 ->

:

1. , . 6, " ", , 1971
2. " ", .., " ",
, 1988
3. " " .1, ., "", , 1972
4. " , ", ..Ը, "",
, 1977
5. " . ", ..,
"", , 1981
6. " III-V ",
. , , 1976 ( )
7. " , ,
", .., , "", 1974
8. " ", .., ,
, 1967

?
?
?